Wat is 'African fashion'?
voor oneworld.nl
African fashion is een term die je de laatste jaren steeds vaker hoort. Het is een term die groeiende aandacht krijgt, maar niks zegt. Want wat ís African fashion nou eigenlijk?
“The label African fashion. Well that’s a big and thorny question”, reageert Helen Jennings, editor van Nataal Media, een digitaal platform dat hedendaagse African fashion, muziek en kunst viert, wanneer ik haar vraag over het label. “Is het mode gemaakt door Afrikanen, op Afrikaanse grond, geïnspireerd op Afrika- of dit alles?” Veel Afrikaanse ontwerpers houden niet van de term, vertelt ze, omdat het hen labelt als ‘de ander’. Andere ontwerpers omarmen de term juist en zien het als onderdeel van hun merkidentiteit.
Nsimba Valene Lontanga, fashion entrepreneur en founder van kledingmerk Libaya, gebruikt de term niet meer. “Puur omdat ik meer in aanraking ben geweest met designers uit verschillende Afrikaanse landen. Het [de term] zegt weinig over mode uit Afrika. Het kan van alles zijn. Geïnspireerd op? Designed in? Gemaakt in? Het is bijna stereotyperend. Wanneer we spreken over African fashion hebben we het eigenlijk nergens over. Dat is zonde.”
Fashion op het Afrikaanse continent
De kledingindustrie is in een aantal steden op het Afrikaanse continent bezig met een opmars. Johannesburg, Lagos en Accra hebben bijvoorbeeld eigen fashion weeks, waarbij Heineken de Lagos Fashion and Design Week sponsort (die eind deze maand weer plaatsvindt) en Mercedes Benz is, net zoals in Amsterdam, de sponsor van Johannesburg Fashion Week. Mede dankzij het internet zijn de industrieën en individuele creatievelingen steeds beter zichtbaar.
Toen ik Hannah Azieb Pool, journalist en maker van de tentoonstelling Fashion Cities Africa, vroeg naar de term reageerde ze met: “Er is niet iets als ‘African Fashion’, net zoals er niet zoiets als ‘Europees’ of ‘Noord-Amerikaanse’ mode is.” Zij gelooft dat de diversiteit op het continent zo groot is, dat we niet kunnen spreken van één term. Liever ziet ze dat we spreken over bijvoorbeeld mode uit Johannesburg of uit Lagos. Met de tentoonstelling Fashion Cities Africa, die nu in het Tropenmuseum te zien is, probeert ze dat te laten zien. “African fashion is het enige label dat zo wordt gebruikt. Niemand koopt een jeans en zegt ‘deze jeans is geïnspireerd op Noord Amerika’, ze kopen ‘gewoon’ een jeans. Ik vind het jammer dat we het continent en de geweldig diverse designers en designs nog steeds reduceren tot een homogeen iets, alsof het één ding is. African fashion is niet monolithisch.”
Amine Bendriouich by Deborah Benaquen © Royal Pavilion Museums Brighton Hove via Tropenmuseum
Helen Jennings gebruikt de term African fashion wél. Ze heeft in 2011 een (prachtig!) boek uitgebracht waar de term zelfs in de titel terug te vinden is: New African Fashion. Jennings heeft, in tegenstelling tot Azieb Pool, geen problemen met de term an sich – we kunnen ook over Europeaanse mode spreken, zegt ze. “Zo lang de termen maar niet worden gebruikt als een containerbegrip, met een kortzichtige interpretatie die doet denken dat alle Afrikaanse mode dezelfde, kleurrijke prints heeft. Fashion uit Afrika was, is, en zal altijd zo divers zijn als het continent zelf.”
Jennings gebruikt de term African fashion maar met de kanttekening dat de term de diversiteit aan verschillende kledingstijlen moet laat zien. In haar boek licht ze 41 designers uit die hun roots op het Afrikaanse continent hebben en die een brede diversiteit aan mode laten zien. De welbekende wax print is zo goed als niet te vinden. Ontwerper Lazi Mathebula houdt niet van de term. Zijn label, Beautiful Boys, noemt hij een internationaal kledinglabel, dat is ontworpen en geproduceerd in Johannesburg, Zuid-Afrika. Het is volgens hem een merk dat wereldwijd mensen aan zou kunnen spreken, hij wil het daarom niet labellen als is ‘African’. Schrijver en editor Siji Jabbar, die jarenlang voor This is Africa heeft gewerkt, gelooft dat sommigen de term gebruiken als vorm van ‘lazy marketing’: “een gemakkelijke en eenvoudige manier om iets [fashion] of iemand [de designer], die ‘toevallig’ van Afrikaanse origine is, te labellen door er een aparte categorie van te maken”.
Fashion from Africa is meer dan wax prints
'Lazy marketing', desinteresse of juist het strategisch branden van fashion? Er is geen eenduidig antwoord op de vraag of het label ‘African fashion’ wel of niet werkt. Sommige spelers in de industrie gebruiken de term wel, anderen heel bewust niet – zij refereren aan de lokale context zoals wij hier in het Westen ook doen. Wat wel duidelijk wordt, is dat “fashion from Africa” meer is dan alleen de bekende wax prints, en dat we bij het gebruiken van de term breder moeten kijken. Ook monochrome, slanke silhouetten, vintage en minimalistische mode is fashion die op het Afrikaanse continent gemaakt én gedragen wordt.
Libaya. Fotograaf: Dadi Kouamé van @Nuits_balneaires
Nieuwsgierig?
“De term [African fashion] haalt heel veel betekenis weg, het is veel interessanter om te kijken naar de verschillen”, vertelt Valene Lontanga. Hoeveel verschil er is kan je op dit moment zelf ervaren, zonder ervoor naar diverse steden te gaan. Het Tropenmuseum heeft de tentoonstelling Fashion Cities Africa in expositie. Ben je benieuwd naar de diversiteit van de fashion die aanwezig is op het continent? Go visit! De tentoonstelling laat je zien wat Casablanca, Johannesburg, Lagos en Nairobi onder andere te bieden hebben. En wat de Diaspora uit Nederland, zoals Valene met Libaya, doet. A must see if you ask me!
