Hoe origineel nep kan zijn: knockoffs in Accra
Als stijlantropoloog hou ik me al ruim zes jaar bezig met mode in Accra en Lagos; twee steden die ik interessant vind als het gaat om mode omdat rijke culturele waarden versmelten met (inter)nationale trends. Dit leidt tot een bijzondere diversiteit aan stijl - ook omdat het aanbod aan mode anders georganiseerd is dan bij ons. Eén van de ontwikkelingen die mijn aandacht al zo een drie jaar heeft zijn de knockoffs: replica’s van (vaak) high fashion-merken en populaire sportmerken.
Lagos en Accra zijn natuurlijk niet de enige plekken waar knockoffs verkocht worden. Wereldwijd kan je knockoffs vinden in verschillende vormen en maten. Ik herinner me een vakantie naar Turkije waar ik was gevallen voor een knockoff oranje Von Dutch-tas. Daar was ik om, in Nederland durfde ik hem niet te dragen. Ook in Nederland zie ik knockoffs; jonge meiden en jongens sieren de straten van de steden met de klassieke Louis Vuitton-tassen die bijna niet van echt zijn te onderscheiden. Knockoffs fascineren me, omdat ze veel vertellen over onze wensen, aspiraties en ‘notions of belonging’; hoe we onszelf definiëren en met wie of wat we ons verbonden voelen. Maar waarom dragen we knockoffs? Wat betekenen die knockoffs voor dragers? Welke plek in het modelandschap nemen de knockoffs in? Met deze vragen in mijn hoofd ben ik mijn onderzoek gestart.
Knockoffs in Accra
Knockoffs koop je met name op en rondom de markt, op Makola en in Tudu, de wijk waar de markt in ligt. Platte karren volgeladen met schoenen, kleedjes met allerlei slippers en winkels met dozen vol voetbalshirts, t-shirts, vesten en (korte) broeken kan je er vinden. Noem het, Makola heeft het; replica’s die lijken op het originele ontwerp, maar ook bijzondere ontwerpen die de high fashion-merken nooit hebben gemaakt.
De merken en type items die populair zijn wisselen snel, net zo snel als bij ons. Begin 2018 zag ik veel items van Tommy Hilfiger, nu zijn Louis Vuitton en Supreme niet weg te denken uit het straatbeeld. Nike heeft een constante populariteit en sinds het overlijden van muzikant Pop Smoke is Dior razend populair.
Nep voor wie?
Ik spreek de hele tijd over ‘knockoffs’ en ‘nep’, maar ik kwam er al snel achter dat veel van de dragers van de knockoffs in Accra niet weten dat hun item nep is. Op straat spreken mensen vol lof over de goede kwaliteit van Nike’s, terwijl het geen ‘echte Nikes’ zijn. “Het merk betekent dat je correct bent” vertelt een drager. Hij maakt het ✓ gebaar terwijl hij spreekt.
Op het strand spreek ik een meisje die een bijzonder geel Nike pak aanheeft, ze heeft het op Makola gekocht en is fan van het merk: “Nike maakt mooie dingen”. Zelf volg ik Nike op de voet en ik weet ik wat ze uitbrengen, daarom zie ik direct dat dit een knockoff is. Voor haar is het pak origineel.
Franch met Jordan sneaker tussen zijn sneakers op Makola
“Ze zien iets tofs op tv, bij een voetbalster of een rapper. Ze kennen het systeem met minimale oplages en exclusiviteit niet. Een dag later ligt het hier op de markt dus ze willen het ook dragen, net als de rapper” vertelt Allen Coleman, vriend uit Accra. Veel dragers hebben geen kennis van het exclusieve modesysteem zoals wij dat kennen.
Veel mensen in Nederland weten wanneer iets nep is, want we zien de prijs en kennen de winkels die het verkopen. We weten dat een echte Prada niet op de Albert Cuypmarkt ligt en dat een nieuwe Nike sneaker over het algemeen minimaal €100 kost. Hoe ‘nep’ is ‘nep’ als je niet weet dat het nep is? Als het voor de drager origineel is, telt dat dan ook?
Mike, Versage en Sumprae
De titel van mijn onderzoek is ‘Mike, Versage en Sumprae’ - drie variaties op merken die zowel in Accra als Lagos al langere tijd populariteit genieten. De vervoeging laat zien dat het niet simpelweg om een nepversie gaat; dit zijn eigenlijk merken op zich. De naam wijkt af van het high fashion-merk en zo ook de ontwerpen: ik zie items die ze zelf nooit op de markt hebben gebracht, maar die enorme creativiteit en originaliteit laten zien.
Voor de kenner is Versage duidelijk een knockoff van Versace, maar in Accra of Lagos is dit net zo goed een teken van originaliteit, status en uitdrukking van identiteit - het merk heeft een eigen doelgroep. Dat geldt eveneens voor de laatste ontwerpen van Nika of Mike. Wie er ook achter deze uitvoeringen schuilt, de ontwerpen die ik voorbij zie komen zijn door Nike zelf nooit uitgebracht.
Uiteindelijk kan je je afvragen, wat de waarde van het ‘echte’ merk is ten opzichte van alle knockoffs. Ligt de magie in de naam, de uitvoering, het ontwerp of de exclusiviteit? Of ligt de originaliteit en betekenis in the eye of the beholder?
